Nog leeg: € 0,00
AI Strategie
Shadow AI: de onzichtbare dreiging die je organisatie ondermijnt
Terwijl organisaties nadenken over hun AI-strategie, zijn medewerkers allang bezig. Ze gebruiken tools die buiten elk beleid vallen. ChatGPT voor klantdata, AI-assistenten voor contracten, slimme plugins voor spreadsheets. Shadow AI is niet de toekomst – het gebeurt nu, op dit moment, in jouw organisatie.
Wat is Shadow AI precies?
Shadow AI verwijst naar het ongeautoriseerde gebruik van AI-tools binnen een organisatie. Medewerkers gebruiken gratis of betaalde AI-diensten zonder medeweten of goedkeuring van IT of management. Dit gebeurt niet uit kwade wil, maar simpelweg omdat de goedgekeurde oplossingen ‘niet fijn werken’ of er simpelweg geen beleid is.
De cijfers liegen niet
Uit recent onderzoek blijkt dat meer dan 60% van de kenniswerkers AI-tools gebruikt die niet officieel zijn goedgekeurd. In sectoren als financiële dienstverlening, juridische sector en healthcare is dit percentage nog hoger. Het probleem? Kritieke bedrijfsdata belandt in systemen waar je geen controle over hebt.
Waarom is dit zo gevaarlijk?
De risico’s van Shadow AI zijn veelzijdig en potentieel verwoestend voor je organisatie.
Datalek en privacy
Wanneer medewerkers klantgegevens, contracten of strategische documenten in niet-goedgekeurde AI-tools invoeren, verlies je de controle over die data. Veel gratis AI-tools gebruiken ingevoerde data voor trainingsdoeleinden. Je bedrijfsgeheimen kunnen letterlijk onderdeel worden van een publiek toegankelijk model.
EU AI Act compliance
Sinds 2 februari 2025 verplicht de AI Act organisaties werk te maken van AI-geletterdheid. Dit betekent dat iedereen die met AI werkt, volgens de wet verplicht is te weten wat de mogelijkheden, risico’s en potentiële impact zijn. Shadow AI maakt compliance praktisch onmogelijk – je kunt geen beleid voeren over tools waarvan je het bestaan niet kent.
Kwaliteitsrisico’s
AI-output zonder verificatie kan leiden tot fouten in rapporten, contracten en klantcommunicatie. Denk aan de Deloitte-case: bijna €250.000 moest worden terugbetaald aan de Australische overheid vanwege een AI-gegenereerd rapport vol fictieve bronnen en verzonnen citaten.
De oplossing: van verbod naar regie
De reflex om AI te verbieden werkt averechts. Medewerkers gaan ondergronds en het probleem wordt alleen maar groter. In plaats daarvan moet je de regie nemen.
Stap 1: Breng het in kaart met een gestructureerd assessment
Een professioneel AI Impact & Compliance Assessment helpt je systematisch in kaart te brengen welke AI-systemen worden gebruikt, wat hun risicoclassificatie is volgens de EU AI Act, en welke stakeholders worden beïnvloed. Het assessment dwingt je tot het documenteren van specifieke keuzes en bewijslast – geen simpele checklist, maar een grondige analyse.
Stap 2: Classificeer risico’s volgens de EU AI Act
De AI Act onderscheidt verboden toepassingen, hoog-risico systemen, systemen met beperkt risico (transparantieverplichtingen) en minimaal risico. Een goed assessment begeleidt je door deze classificatie en documenteert waarom jouw systeem in een bepaalde categorie valt.
Stap 3: Investeer in AI-geletterdheid
Train je medewerkers niet alleen in het gebruik van tools, maar in het kritisch beoordelen van AI-output. Leer ze de risico’s herkennen en verantwoorde keuzes maken. Dit is bovendien een wettelijke verplichting onder de AI Act.
Van bedreiging naar kans
Shadow AI hoeft geen nachtmerrie te zijn. Het wijst op een onvervulde behoefte in je organisatie: medewerkers willen efficiënter werken en zien AI als oplossing. Door die energie te kanaliseren in een gecontroleerde omgeving, transformeer je een risico in een concurrentievoordeel.
De vraag is niet óf je medewerkers AI gebruiken. De vraag is of jij weet hoe, waarvoor en met welke data.
Wil je grip krijgen op AI-gebruik in jouw organisatie? Ons AI Impact & Compliance Assessment Template biedt een complete structuur in 8 delen: van juridische classificatie en Model Card documentatie tot risicoregister en monitoringplan. Het document dient als bewijslast voor interne en externe audits én als operationeel hart voor ISO/IEC 42001 naleving.